Pradzieje Stanisławic


Fragment książki Juliana Zinkowa ” Wokół Niepołomic i Puszczy Niepołomickiej”

(…) Część otwarta obszaru wsi Stanisławice między Rabą a Puszczą Niepołomicką , położona jest w tak zwanej rynnie przedkarpackiej, którą wyżłobiły wody spływające z ustępującego na północ najwcześniejszego lodowca krakowskiego. Z kolei, w okresie późniejszych zlodowaceń – środkowoopolskiego i bałtyckiego, rynna ta została zasypana przeważnie żwirami karpackimi, nanoszonymi przez Rabę, która w ten sposób tworzyła swój stożek napływowy. Raba bowiem płynęła wówczas od okolic Kłaja wprost na północ, a nawet z małymi odchyleniem ku zachodowi. Dopiero w miarę powiększania się stożka napływowego, rzeka przesuwała koryto ku wschodowi. Wreszcie utrwaliła swój obecny bieg u północnego podnóża Wysoczyzny Szczepanowskiej, z biegiem czasu oczyszczając z późniejszych nanosów i wykorzystując starą rynnę przedkarpacką. W tym okresie, podczas powtarzających się wezbrań wód, rzeka często występowała z brzegów i w okolicy osadzała piaski i iły. Z czasem utworzyły dwa poziomy teras holoceńskich : nadzalewowy i zalewowy, na których położone są Stanisławice. Natomiast jeszcze wyższy poziom, stanowiący pozostałość po nienaruszonym, starym stożku napływowym Raby, pokrywa w całości główny kompleks Puszczy Niepołomickiej.
Po epoce lodowcowej, kiedy terasa najwyższa nie była jeszcze pokryta lasem i wiały silne wiatry, tworzyły się na niej liczne wydmy piaszczyste o najrózniejszych kształtach ( paraboliczne w kształcie łuków, paraboliczne pozorne, barchany w kształcie księżyca, wały podłużne i porzeczne i tym podobne ). Wydmy, dziś pokryte bujną roślinnością, najliczniej występują właśnie w części Puszczy, leżącej w granicach Stanisławic. Każda z nich nosi nazwę własną, jak na przykład: Góry Kocie Buty, Łysa Góra i inne.
Na południowym skraju wsi Raba tworzy głębokie zakola, których ramiona sięgają kilkuset metrów. Wschodnie zakole stosunkowo niedawno odwróciło swój wypukły łuk z północy na południe. Z dawnego łuku pozostało głębokie rabisko, czyli wypełnione wodą starorzecze, a jego brzegi porosłe są roślinnością łęgową (…).